معرفی کلی
درکنار روستای قلعه نو چاله های طبیعی بزرگی وجود دارد که آب رودخانه هیرمند بوسیله کانال به آن هدایت و سرازیر میشود, که بصورت دریاچه مصنوعی درآمده وآب مشروب سیستان وزاهدان ( ازراه لوله کشی 200 کیلومتری ) وقسمتی از آب کشاورزی را در مواقع بی آبی تامین میکند. مجتمع بزرگ فرهنگی وپژوهشی چاه نیمه که بیش از 5000 هکتار وسعت دارد، زمینه های کاربردی، پژوهشی وتحقیق را برای استادان و دانشجویان فراهم آورده است. این مجتمع که در فهرست بزرگترین اردوگاههای فرهنگی تفریحی کشور قرار دارد با دارا بودن سواحل زیبا، فضای مشجر، نهالستانها، مزارع، باغات زیتون، پسته، نخلستان وموزه تاریخ طبیعی ، تنها باغ وحش تحقیقاتی مصوب کشور است. در این مجتمع پرورش حیوانات غیر مرسوم مانند شترمرغ، گلخانه های گل و گیاهان گوناگون و باغ وحشی متنوع از گونه های جانوری را در خود جای داده که همه ساله پذیرای دهها هزار نفر میباشد.
نگاهی به وضعیت مخازن ذخیره آب چاه نیمه های سیستان
مخازن ذخیره آب چاه نیمه های دشت سیستان با ظرفیت ذخیره سالانه 600 میلیون متر مکعب از سیلاب های فصلی با هدف تامین آب شرب بهداشتی مردم و آب کشاورزی بخشی از اراضی بخش های پیش آب و پشت آب در قبل از انقلاب احداث شد.
از آنجایی که یکی از اهداف احداث این مخازن تامین آب شرب حدود چهارصد هزار نفر از ساکنان شهری و روستایی دشت سیستان بود با همین هدف نظام مقدس جمهوری اسلامی با هزینه چند صد میلیارد تومان بزرگترین تاسیسات آبرسانی را جهت آبرسانی به بیش از 900 روستا و چند شهر احداث نمود تا به صورت یکپارچه آب پس از تصفیه وارد روستاهای منطقه شود.
خبرنگار ما می نویسد آن زمان که ایستگاه پمپاژ آب برای انتقال به چند شهر و بیش از 900 روستا در حاشیه مخازن ذخیره آب چاه نیمه ها احداث شد به دلیل عدم توسعه یافتگی شهر زهک هیچ تاسیساتی در اطراف ایستگاه پمپاژ آب نبود و از نظر زیست محیطی مشکلی برای مصرف کنندگان آب چاه نیمه ها به وجود نمی آمد.
و اینک که چند سالی است پژوهشکده دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل تاسیساتی را برای اقامت و اسکان نیروی مشغول به کار در این پژوهشکده و دیگر تاسیسات مورد نیاز احداث نموده و فاضلاب واحدهای مسکونی، و فاضلاب سایت پرورش شتر مرغ و باغ وحش این پژوهشکده با نفوذ به داخل آب چاه نیمه ها موجب آلودگی آب در زمانی که به دلیل خشکسالی سطح آب این مخازن کاهش می یابد شده است.
کارشناسان شرکت آب منطقه ای سیستان و بلوچستان می گویند از آنجایی که این پژوهشکده یکی از نقاط گذران اوقات فراغت مردم می باشد و در ایام نوروز و تعطیلات روزانه هزاران خانوار از مردم شهرهای سیستان و بلوچستان بویژه دشت سیستان اوقات فراغت خود را در این مکان می گذرانند، مشکلات زیست محیطی ناشی از نفوذ فاضلاب به داخل آب چاه نیمه ها هر روز بیشتر می شود. این کارشناسان می گویند چند سال است که از طریق مکاتبات و دیدارهای حضوری با مسئولین دانشگاه زابل مشکلات زیست محیطی را با آنها در میان و حتی نشانه هایی از میزان نفوذ فاضلاب به داخل آب را به آنها نشان داده ایم چند باری هم نتایج آزمایش های انجام شده بر روی آبهای آلوده را به فرماندار شهرستان زهک نشان داده و از ایشان نیز در خصوص جلوگیری از احداث تاسیسات بیشتر کمک خواسته ایم که متاسفانه به نتیجه نرسیده ایم. یکی از کارشناسان امور آب سیستان که نخواست نامش فاش شود به خبرنگار ما گفت: اخیرا مسئولین این پژوهشکده اقدام به احداث ساختمان جدید چند طبقه ای در کنار دریاچه مصنوعی چاه نیمه ها نموده اند که گفته می شود در آینده به عنوان هتل از آن استفاده خواهند کرد که اگر این اتفاق بیفتد میزان آلودگی آب به خاطر نفوذ فاضلاب در این منطقه چند برابر خواهد شد.وی پیشنهاد کرد برای جلوگیری از آلوده شدن آب چاه نیمه ها از طریق تاسیسات پژوهشکده کشاورزی زابل بهتر است این دانشکده با اجرای تیم جمع آوری فاضلاب با لوله فاضلاب واحدهای مسکونی پراکنده، فاضلاب سایت های باغ وحش و پرورش شترمرغ و غیره را به مکانی خارج از اطراف چاه نیمه ها انتقال دهد.
|
نام انگلیسی: Chahnimeh lakes نام فارسی : دریاچه های چاه نیمه
|
.gif) |
مجموعه دریاچه های چاه نیمه در موقعیت جغرافیایی N3047 E6135 در استان سیستان و بلوچستان واقع است. چاه نیمه ها که چهار گودال طبیعی آب را شامل می شود در 35 کیلومتری زابل در شهرستان زهک قرار گرفته است. قطع جریان آب هیرمند به مرز ایران و در نهایت خشکسالی 10 ساله اخیر سبب بروز مشکلات عدیده ای برای ساکنان دشت سیستان و به تبع آن شهرستانهای همجوار شده است. در مواقع کم‌آبی، آب آشامیدنی تمام منطقه سیستان و شهرستان زاهدان و نیز قسمتی از آب کشاورزی سیستان از این دریاچه مصنوعی تأمین میشود. در حاشیه آبهای زلال چاه نیمه، پارک جنگلی و باغ وحشی احداث شده که منظره زیبایی را به وجود آورده است و بزرگترین تفریحگاه جنوب شرق کشور به حساب می‌آید.
رودخانه هیرمند زابل، تنها شریان حیاتی سیستان است که از طرف کوههای بابا در افغانستان سرچشمه می‌گیرد، و پس از طی مسافتی در حدود 1050 کیلومتر وارد دریاچه هامون میشود. که البته در مدت هفت سال خشکسالی هیچ آبی وارد دریاچه هامون نشده و این دریاچه با تمام زیبائی اش به گودالی پر از شن و خاک تبدیل شده است. تمام آب مصرفی دشت سیستان از طریق این رود تأمین میشود. در ضمن، دوام رودخانه‌های منشعب از آن و دریاچه و مخازن چاه نیمه، همه بستگی به جریان آب هیرمند دارد.
هیرمند در مرز ایران و افغانستان به دو شعبه تقسیم میشود. شعبه اصلی که به نام رود مشترک نامیده میشود قسمتی از مرز مشترک دو کشور را تشکیل می‌دهد، سپس وارد افغانستان میشود. شعبه دیگر، در خاک ایران است که خود به دو شاخه تقسیم میشود. یکی به طرف چاه نیمه ها و دیگری به طرف مناطق کوهک و زهک می‌رود که دو سد انحرافی در این دو منطقه بر روی آن احداث شده است.
سد سیستان نیز بر روی شاخه‌ای که از طریق چاه نیمه تأمین میشود، احداث شده است در قسمت جنوب دشت سیستان و در حوالی مصب هیرمند، گودال‌های طبیعی بزرگی وجود دارد که در حال حاضر از آنها بهره‌برداری میشود. این گودال‌ها ضمن ذخیره‌آب برای آبیاری مناطق بیشتری از سیستان، از زیان‌های وارده در مواقع سیلابی شدن رودخانه هیرمند جلوگیری میکند.
مساحت این مخازن که به صورت دریاچه کوچکی در آمده، در حدود چهار هزار و هفتصد هکتار است. از این مخازن علاوه بر آبیاری، می‌توان برای پرورش ماهی نیز استفاده کرد. حداکثر گنجایش این مخازن ششصد و شصت میلیون متر مکعب است و ظرفیت قابل بهره‌برداری سالانه آن تا سیصد و چهل میلیون متر مکعب نیز می‌رسد که در حال حاضر چاه نیمه های 1تا3 مورد استفاده قرار گرفته و در کنار آنها چاه نیمه چهارم در حال احداث می باشد.
